به ظاهر شدن علائم بلوغ از جهت فيزيکي و هورموني در دختران قبل از سن ۸ سالگي و در پسران قبل از سن ۹ سالگي بلوغ زودرس اطلاق مي گردد . در ابتدا اين کودکان بلندتر از همسن هاي خود هستند . ولي بدليل بلوغ زودرس استخوانها ، در نهايت قد کوتاهتري در بلوغ خواهند داشت . در دختران با بزرگ شدن پستانها شروع پريود ماهانه ظاهر شده و در پسران با افزايش شهوت که بصورت اختلالات رفتاري تظاهر مي کند .

والدين بايد به بلوغ زودرس كودكان خود توجه كنند و آن را جدي بگيرند.

بلوغ جنسي كه با تغييراتي در بدن كودك همراه ‌است در بين دختران و پسران در ابتداي هشت يا ‪ نه ‬سالگي و در برخي موارد در دختران در ‪سيزده ‬سالگي و در پسران از ‪پانزده ‬سالگي آغاز مي‌شود.  بلوغ جنسي همرا با تغيير و تحولات غدد هورموني، داخلي و ظاهري چهره افراد است.

البته در زمينه بلوغ جنسي، نژاد و موقعيت جغرافيايي موثر است و  بسياري از خانواده‌ها اين تغيير و تحولات كه پيش از سن نه ‬سالگي در دختر و پسر خود مشاهده مي‌كنند را دليل بر سالم بودن سيستم بدني و بلوغ فرزندان خود مي‌دانند.

موارد بلوغ زودرس در سطح‌ كشور ایران ، افغانستان و تاجیکستان بسيار مشاهده ‌مي‌شود، اين در حالي است كه اين تغيير و تحولات زودرس، هشداري براي وجود تومور مغزي، تومور جنسي، تومور غدد داخلي و نبود فعاليت هماهنگ در غدد تيروئيد است.

در اغلب موارد کودک مبتلا علاوه بر بيماري جسمي به بيماري روحي نيز مبتلا مي‌شود، بنابراين خانواده‌ها بايد با مشاهده كوچك‌ترين علامت در بروز بلوغ زودرس، ‌حتما فرزند خود را نزد پزشك متخصص ببرند تا معاينه و درمان به موقع صورت بگيرد.

بسياري از خانواده‌ها در مورد بلوغ دخترانشان تعصبات فرهنگي و مذهبي شديدي را اعمال مي‌كنند ،  بسياري از خانواده‌ها مراجعه به پزشك را براي ساده‌ترين بيماري‌هاي دخترانشان عيب و ننگ مي‌دانند بنابراين در اين مقوله، حتما بي‌توجه مي‌شوند.

بنابراين بايد در مدارس خصوصا از سوي مديران، شرايطي فراهم شود كه دانش‌آموز در هر مقطع تحصيلي با اين مسائل آشنا شوند، تا در زمان بروز آن بتوانند به ‌راحتي آن را با مسئولان مدرسه در ميان گذارند و در صورت نياز درمان آن آغاز شود.
‌

 چرا بلوغ زودرس مهم است؟

بلوغ زودرس از دو جنبه اهميت زيادي دارد ، جنبه اول علت ايجاد کننده آن است که پزشک متخصص با انجام آزمايشات لازم و پيگيريهاي منظم و دقيق نوجوانان مبتلا ، در طي مدت طولاني بدنبال علت ايجاد آن مي گردد و جنبه دوم اثر بلوغ زودرس روي رشد قدي و رواني نوجوان است .

‌

علل ايجاد کننده علائم بلوغ زودرس کدامند؟

در اکثر دخترها ،‌علت خاصي براي بلوغ زودرس ديده نمي شود و بيشتر جنبه خانوادگي دارد و در ساير افراد خانواده ( مادر يا خواهران وي ) نيز چنين حالتي ديده مي شود . ولي در مواردي بيماريهاي مهم دستگاه عصبي مرکزي مثل تومورهاي مختلف ، عفونت و التهاب مغز يا ضربه به جمجمه مي تواند اين حالت را ايجاد کند . گاهي کيست هاي تخمداني با توليد هورمون هاي جنسي زنانه باعث بلوغ زودرس مي شوند . در پسرها حالت سرشتي کمتر ديده مي شود و بيماريهاي زمينه اي مثل تومورهاي سيستم عصبي مرکزي بيشتر شايع است . لذا در اين کودکان ( پسر يا دختر ) بررسي مغز با MRI حتماً انجام مي شود . سونوگرافي از تخمدانها و شکم و بررسي آزمايشگاهي هورمون هاي مختلف و نيز تعيين سن استخواني انجام مي شود . در صورت طبيعي بودن معاينات و آزمايش ها ، حتماً بايد هر ۶ ماه يک بار توسط پزشک بررسي انجام شود .

‌

عوارض بلوغ زودرس

کودکان در مقابل استرسهاي زمان جواني قرار مي گيرند و نمي دانند چه کار بايد بکنند . اين کودکان از نظر جسمي تظاهرات بلوغ را دارند ولي تجربه کافي را ندارند . دختران با ظاهر شدن علائم پريود ممکن است دچار مشکلات روحي گردند . در هر دو جنس بدليل افزايش تمايل به شهوت ، رفتارهاي ناهنجار مثل خودارضايي شيوع دارد .

 

علائم و تظاهرات :

در دختران علائم ابتدا با بزرگ شدن پستان به شکل يکطرفه يا دوطرفه ظاهر مي شود و بعد از آن موهاي زهار و زيربغل ديده مي شوند و پريود شدن در مرحله انتهايي است ، دور نوک سينه تيره و ضخيم مي گردد و نوک سينه به جلو مي آيد . جوش نيز در صورت اين کودکان افزايش مي يابد .

در پسران اولين علامت بزرگ شدن بيضه و سپس بلوغ ديگر اجزاء اندام تناسلي است .

قد ابتدا در اين کودکان بزرگتر از همسن هاي خود مي باشد . صدا در اين کودکان ضخيم شده و موهاي صورت بصورت زوردسي  در صورت ظاهر مي گردند .

بررسيهاي آزمايشگاهي و عکسبرداري : اندازه گيري ميزان هورمونهاي بلوغ مي تواند کمک کننده باشد . تصويربرداري سر بصورت راديوگرافي يا ام . آر . آي از نواحي مختلف مغز در تشخيص کمک کننده است .

‌

آيا درمان بلوغ زودرس لازم است ؟

هنگاميکه بلوغ در سنين پائين شروع شود رشد قدي کودکان بيشتر مي شود و به نسبت کودکان هم سن خود قدبلندتري خواهند داشت ولي پس از ۳-۲ سال که بلوغ کامل شد ، رشد قدي متوقف شده و در نهايت بزرگسالان کوتاه قدي خواهند شد . از نظر شکل فيزيکي نيز ممکن است مشکلاتي ديده شود . بعلاوه از نظر رواني نيز اين کودکان دچار مشکلات زيادي خواهند شد .

 

رشد سينه ها يا ايجاد قاعدگي در دختران کم سن و يا رويش موهاي صورت و کلفتي صدا در پسران کم سن و مقايسه با ساير همسالان خود ، باعث بروز اضطراب شديد در اين کودکان و والدين آنها مي شود . بخصوص در دختران مبتلا ، احتمال سوء استفاده هاي جنسي نيز وجود دارد .

 

در صورت استفاده از هورمون هاي محرک گونادوتروپين با سرکوب توليد هورمون از تخمدانها يا بيضه ها باعث توقف يا پسرفت صفات ثانويه جنسي مي گردد . بعلاوه رشد قدي نيز ادامه مي يابد . بايد دقت شود که درمان بايد زود شروع شود . در صورت موفقيت ، درمان را تا رسيدن کودک به سن طبيعي بلوغ ادامه مي دهيم و سپس قطع مي کنيم تا بلوغ بطور طبيعي در سن طبيعي پيش رود . در واقع آگاهي والدين به نشانه هاي بلوغ زودرس با مراجعه زود و به موقع ، موفقيت درمان را بدنبال دارد . نکته مهم اين است که هوش اين کودکان طبيعي و حتي در مواردي بالاتر از کودکان هم سن خود است ولي بدليل تغييرات ظاهري و نيز تأثير هورمون ها ممکن است دچار اختلالات رفتاري ، حالتهاي تهاجمي و حتي افسردگي شوند . در واقع بلوغ زودرس براي کودک و خانواده او ، مشکل مهمي است و بخصوص در دختران مبتلا احتمال سوء استفاده جنسي و در پسران ، گرايش به پسران بزرگتر و تأثير پذيري از رفتارهاي نامناسب آن وجود دارد . لذا آموزش دقيق به والدين الزامي است .

 

والدين بايد با ايجاد يک ارتباط صادقانه و دوستانه با دختر يا پسر مبتلاي خود ، براي او توضيح دهند که پيدايش اين تغييرات در چه سني طبيعي است و حالا که در وي به صورت زودرس ايجاد شده ،‌ چه مراقبت ها و درمانهائي ضروري است . ارتباط والدين با معلمان آنها ، در برقراري ارتباط دوستانه اين کودکان با هم سن و سالهاي خود بسيار حياتي است . در واقع در محيط مدرسه است که عدم توجه به شرايط جسمي و روحي اين کودکان مي تواند باعث بروز مشکلات رواني جدي گردد . و لذا معلمان آگاه و دلسوز در برقراري ارتباط طبيعي بين اين کودکان و همشاگرديهايشان نقش کليدي دارند.

 

روشهاي جراحي براي درمان توده هايي که در مغز بصورت نابجا هورمون ترشح مي کنند استفاده مي گردد .

‌

پيش آگهي 

در صورت درمان مناسب و به موقع علائم و رشد قدي بصورت طبيعي خواهد بود ، درمان قبل از سن استخواني ۱۲ سال براي دختران و ۱۳ سال براي پسران بايد شروع گردد .

‌
 ‌بلوغ زودرس چیست؟

ظاهر شدن علائم بلوغ‌ ‌ازنظر فیزیکی و هورمونی در دختران قبل از ۸ سالگی و در پسران قبل از ۹ سالگی،‌ ‌بلوغ زودرس نامیده می‌شود.

ابتدا این کودکان بلندتر از همسن‌های خود هستند ‌ولی به‌دلیل بلوغ زودرس استخوان‌ها‌،‌ ‌در نهایت قد کوتاه‌تری در‌ ‌بلوغ خواهند داشت.
چرا‌ ‌بلوغ زودرس مهم است؟‌
‌بلوغ زودرس از دو جنبه اهمیت زیادی دارد؛ جنبه اول، علت ایجادکننده است که پزشک متخصص با انجام آزمایش‌های لازم و پیگیری‌های منظم و دقیق کودک، طی مدت طولانی به‌دنبال علت ایجاد آن می گردد و جنبه دوم، اثر بلوغ زودرس رشد قدی و روانی کودک است‌. ‌

کودکان مقابل استرس‌های زمان‌ ‌جوانی قرار می‌گیرند و نمی‌دانند چه کار باید بکنند . آنها از نظر جسمی‌ ‌تظاهرات بلوغ را دارند ولی تجربه کافی ندارند. دختران با ظاهر شدن علائم پریود،‌ ‌ممکن است دچار وحشت و مشکلات روحی شوند.
عوامل ایجاد بلوغ زودرس کدامند؟‌
‌بلوغ زودرس در دختران، ۵ برابر شایع‌تر از پسرهاست. در بعضی دخترها،‌ علت خاصی برای بلوغ زودرس دیده نمی‌شود و بیشتر جنبه خانوادگی دارد و در‌ ‌سایر افراد خانواده (مادر یا خواهران وی) نیز چنین حالتی دیده می‌شود، ولی در مواردی بیماری‌های مهم دستگاه عصبی مرکزی مثل تومورهای مختلف، عفونت و التهاب مغز‌ ‌یا ضربه به جمجمه می‌تواند این حالت را ایجاد کند.

 

گاهی کیست‌های تخمدانی با تولید‌ ‌هورمون‌های جنسی زنانه باعث بلوغ زودرس می‌شوند. در پسرها بیماری‌های زمینه‌ای مثل تومورهای سیستم عصبی مرکزی بیشتر شایع است. لذا در‌ ‌این کودکان (پسر یا دختر) بررسی مغز با ام.آر.آی حتماً انجام‌ ‌می‌شود.

 

سونوگرافی از تخمدان‌ها و شکم و بررسی آزمایشگاهی هورمون‌های مختلف و تعیین سن استخوانی نیز اغلب انجام می‌شود. در صورت طبیعی بودن معاینات و آزمایش‌ها، حتماً باید هر ۶ ماه یک بار از سوی پزشک بررسی انجام شود.

 
علائم و‌ ‌تظاهرات‌

‌در دختران، علائم ابتدا با بزرگ شدن پستان به شکل یک‌طرفه یا دوطرفه ظاهر می‌شود و بعد از آن موهای زهار و زیربغل دیده می‌شوند و پریود شدن در مرحله انتهایی است. دور نوک پستان تیره و ضخیم می‌شود و‌ ‌نوک آن به جلو می‌آید. جوش نیز در صورت این کودکان دیده می‌شود.‌ در‌ ‌پسران اولین علامت، بزرگ شدن بیضه و سپس بلوغ دیگر اجزای اندام تناسلی است.  صدای این کودکان ضخیم و موهای صورت، زودتر از زمان معمول آن ظاهر می‌شود.
آیا‌ ‌درمان بلوغ زودرس لازم است؟‌
‌هنگامی‌که بلوغ در سنین پایین رخ دهد، رشد قدی کودکان بیشتر می‌شود و این کودکان به‌ ‌نسبت کودکان هم سن خود قدبلندتری خواهند داشت ولی پس از دو سه سال که بلوغ کامل شد، رشد قدی متوقف شده و در نهایت بزرگسالان کوتاه قدی خواهند شد.

 

از نظر شکل فیزیکی‌ ‌نیز ممکن است مشکلاتی دیده شود. به‌علاوه از نظر روانی، این کودکان دچار مشکلات زیادی خواهند شد.

 

‌رشد‌ ‌پستان یا ایجاد قاعدگی در دختران کم‌سن یا رویش موهای صورت و کلفتی صدا در پسران کم‌سن و مقایسه خود با سایر همسالان، باعث بروز اضطراب شدید در این کودکان و‌ ‌والدین آنها می شود. به‌خصوص در دختران مبتلا، احتمال سوء استفاده جنسی وجود دارد.

 

‌
بنابراین درمان باید بسیار زود شروع شود (قبل از سن استخوانی ۱۲ سال برای دختران و ۱۳ سال برای پسران.) در صورت موفقیت، پزشک درمان را تا‌ ‌رسیدن کودک به سن طبیعی بلوغ ادامه می‌دهد و سپس قطع می‌کند تا بلوغ به‌طور طبیعی‌ ‌در سن طبیعی پیش‌ رود.

 

آگاهی والدین به نشانه‌های بلوغ زودرس با مراجعه زود و به موقع موفقیت درمان را به‌دنبال دارد. نکته مهم این است که هوش این کودکان‌ ‌طبیعی و حتی در مواردی بالاتر از کودکان هم‌سن است ولی به‌دلیل تغییرات ظاهری و‌ ‌نیز تاثیر هورمون‌ها ممکن است دچار اختلالات رفتاری، حالت‌های تهاجمی و حتی افسردگی‌ ‌شوند.

 

بلوغ زودرس برای کودک و خانواده او، مشکل مهمی است لذا دقت و مراجعه فوری والدین به پزشک الزامی است.

 

بلوغ زودرس جنسی درپسران

عواملی باعث بلوغ می شوند که کاملاً و به درستی برای ما شناخته نشده اند. یک محور مهم در بدن وجود دارد که ممکن است دربرگیرنده عوامل مربوط به بلوغ جنسی باشد که به نام محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیز و غدد جنسی یا غدد فوق کلیوی، مورد توجه بسیار است. هیپوفیز هورمونهای گنادوتروپین را ترشح می کند و هیپوتالاموس هورمونهای محرک هیپوفیز را می سازد و آزاد می کند و این مسیر هورمونی به غدد هدف یعنی غدد جنسی یا فوق کلیوی ختم می شود. قبل از شروع بلوغ ترشحات هورمونی گنادوتروپین از هیپوفیز کم است ولی احتمالاً تحت تأثیر غدد جنسی مردانه کنترل می شود. برای اینکه در نمونه های تجربی و آزمایشگاهی دیده شده که اگر فرد مذکری قبل از بلوغ اخته شود در واقع کنترل غدد جنسی بر هورمون گنادوتروپین کاهش یافته و سطح «گنادوتروپین ها» افزایش می یابد. با شروع دوره بلوغ سطح هورمونهای جنسی بخصوص در خواب اوج می گیرد و بعد از اینکه دوره بلوغ شروع شد سطح هورمونهای جنسی و FSH/LH در طول روز و بیداری نیز افزایش می یابد. آندروژنها نیز توسط غدد یاد شده ساخته می شود.

تستوسترون یا هورمون جنسی مردانه در زندگی جنینی از حدود هفته هفتم حاملگی در غدد جنین مذکر شروع به ساخته شدن می کند و ترشح آن افزایش می یابد. ترشح و افزایش تستوسترون باعث تغییرات و شکل گیری اعضای تناسلی خارجی یک فرد مذکر می شود. بلوغ در یک نوجوان مذکر با رویش مو در صورت، عقب رفتن خط رویش مو در پیشانی، وضعیت ظاهری بدن و لگن و اندامها، رویش مو در زیر بغل و ناحیه زهار به طرف بالا و به شکل لوزی شروع می شود. تغییر صدا نیز تقریبا در همین زمان اتفاق می افتد. تمامی این فرآیندها از حدود 11، 12 سالگی شروع می شوند و غالبا در یک دوره 5 ساله تکمیل می شوند. البته سن شروع بلوغ و مراحل تکمیل آن در افراد مختلف متغیر است.

‌
بلوغ زودرس جنسی

بلوغ جنسی در سنین قبل از 9 سالگی در پسرها به عنوان یک رویداد غیر طبیعی تلقی می شود. بلوغ زودرس واقعی یا بلوغ هم جنسی Isosexualکامل، زمانی به وجود می آید که مردسازی ناقص و فرآیند اسپرماتوژنز (ساختن اسپرم) روی داده باشد. در حالی که بلوغ زودرس کاذب یا بلوغ زودرس هم جنسی ناقص در مواردی به وجود می آید که مردسازی بدون ساخت اسپرم اتفاق افتاده باشد. یعنی اینکه تشکیل آندروژن ناشی از فعال شدن زودرس سیستم هیپوفیز ـ هیپوتالاموس نیست. هرچند افتراق این دو مشکل است، اما این تفاوت وجود دارد.

مجموعه علل یا سندرومهایی که منجر به مردسازی زودرس می شوند شامل تومورهای سلول لیدیگ «سلول مولّد آندروژن»، تومورهای مترشحه گنادوتروپین کوریونیک انسانی یا (HCG)، تومورهای غده فوق کلیوی، هیپرپلازی و پرکاری مادرزادی غده فوق کلیوی، تجویز آندروژن یا هیپرپلازی و پرکاری سلولهای لیدیگ می باشند. در همه این موارد دیده شده که سطح تستوسترون یا «هورمون جنسی مردانه» پلاسما به صورت نامتناسب با سن افزایش قابل توجهی پیدا می کند. و علایم بلوغ زودرس جنسی و صفات ثانویه جنسی بروز پیدا می کند. تومورهای سلول لیدیگ در کودکان به ندرت دیده می شود اما باید توجه داشت در مواردی که اندازه بیضه های کودک متقارن نیست احتمال تومور سلول لیدیگ وجود دارد. و باید معاینات و آزمایشات لازم صورت گیرد. بقیه تومورهای فوق الذکر از جمله تومور مردساز غده فوق کلیوی نیز مقادیر زیادی در نهایت تستوسترون می سازند که باعث دگرگونی شرایط عادی کودک می شوند و بلوغ زودرس جنسی اتفاق می افتد.

یکی از علل بلوغ زودرس جنسی در پسران، هیپرپلازی مادرزادی یا افزایش فعالیت غده فوق کلیوی است که منجر به افزایش سطح ماده ای به نام 17 هیدروکسی پروژسترون و در نتیجه افزایش سطح آندروژن می شود. در این اختلال افزایش ترشح گنادوتروپین ممکن است در اوایل ثانویه بوده به طوری که بلوغ زودرس واقعی پس از آن روی دهد.

در یک مورد خاص بلوغ زودرس جنسی مستقل از گنادوتروپین در پسرها ممکن است روی دهد که ناشی از هیپرپلازی اتونوم (خودکار) سلول لیدیگ باشد؛ یعنی بدون اینکه تومور سلول لیدیگ به وجود آمده باشد. این اختلال به صورت اتوزومال محدود به مردان، از پدر به پسرانش منتقل می شود و یا از مادرانی که حامل سالم این بیماری هستند به پسران منتقل می شود. در این مورد خاص مردنمایی و علایم بلوغ زودرس جنسی حتی در سن 2 سالگی شروع می شود. سطح هورمون تستوسترون افزایش می یابد و حتی به میزان بالغین می رسد.

همان طور که گفتیم یکی دیگر از علل بلوغ زودرس جنسی در پسران فعال شدن زودرس سیستم هیپوتالاموس ـ هیپوفیز است که یا بدون علت «ایدیوپاتیک» است و یا در اثر تومورهای سیستم اعصاب مرکزی «CNS» یا در اثر عفونتها و سایر ضایعات ایجاد می شود. امروزه با پیدایش روشهای تشخیصی پیشرفته مثل C.t.scan و MRI تأخیرهای گذشته در تشخیص بیماری از بین رفته و یا کمتر روی می دهد.

اگر بلوغ زودرس جنسی در پسران ناشی از تومورهای مولد استروئید یا گنادوتروپین باشد و یا هیپرپلازی مادرزادی غده آدرنال (فوق کلیوی) یا اختلال در سیستم عصبی مرکزی «CNS» درمان به رفع این علل بستگی دارد.

‌

بلوغ زودرس چندجنسی:

اگر در پسران نابالغ علایم جنسی زنانه بروز پیدا کند ممکن است ناشی از افزایش متوسط یا شدید هورمون زنانه سازی به نام «استروژن» باشد.

به طور کلی و با توجه به پیشرفتهای چشمگیر در پاراکلینیک و ابزارهای تشخیص بیماریها هیچ گونه تأخیری در شناخت این بیماری موجه نیست. هنوز هم با وجود پیشرفت تکنولوژی، معاینه دقیق بیمار و علم و تجربه پزشک اهمیت و جایگاه خاص خویش را دارد. آنچه در این اختلال مهم است معاینه دقیق بدو تولد و پیگیری های بعدی و تشخیص و درمان مناسب و سریع است که هم بیمار را از ناهنجاریها و ناراحتی های جسمی و فیزیکی مراقبت می کند و هم زمینه های بروز اختلالات عصبی را از بین می برد و از بروز بسیاری از مشکلات اعصاب و روان و اختلالات رفتاری و اضطرابی پیشگیری به عمل می آید.
‌

 بلوغ زودرس جنسى در دختران

بلوغ زودرس به ايجاد خصوصيات ثانويه جنسي قبل از 8 سالگي در جنس مونث و قبل از 9 سالگي در جنس مذکر اطلاق مي شود.
در اکثر اوقات بلوغ زودرس جنسى یک خصیصه فامیلى است که به طور طبیعى اتفاق مى افتد اما بعضى مواقع نیز در اثر یک بیمارى شدید عضوى, مثل ضایعات و تومورهاى هیپوتالاموس, مننژیت و انسفالیت ایجاد مى شود. اما در درجه اول باید بلوغ جنسى واقعى را از بلوغ جنسى کاذب تشخیص داد.
نکته مهم این است که در جریان بلوغ واقعى دوره قاعدگى به طور طبیعى انجام مى شود. وجود پولیپ روده و هیپرپیگمانتاسیون مخاطى و لکه هاى شیر قهوه اى روى پوست ـ کم کارى تیروئید یا هیپوتروئیدیسیم ممکن است عواملى براى تشخیص بلوغ زودرس جنسى باشند و یا در تشخیص به ما کمک نمایند.

 

به هر حال تشخیص بموقع و درمان سریع بیمارى براى بیمار منافع زیادى دارد. زیرا بسیارى از کودکان مبتلا به بلوغ زودرس عاقبت به علت بسته شدن سریع اپى فیز استخوانها دچار کوتاهى قد و قامت و حتى کوتولگى مى شوند.

 

وقتى جوانه و برجستگى سینه در دختران, قبل از 8 سالگى ظاهر شود یا شروع عادت ماهانه قبل از 9 سالگى باشد در واقع بلوغ جنسى زودرس اتفاق افتاده است. هنگامى که صفات ثانوى جنسى با ژنوتیپ (جنسیت ژنتیکى و غددى) فرد متناسب باشد یعنى به صورت ژنتیک زن ساز باشد و ظاهر فرد نیز دختر باشد این را اصطلاحا بلوغ جنسى زودرس همان جنس((sosexual)) مى گویند. و همین حالت در پسران نیز ممکن است اتفاق بیفتد. اما اگر صفات ثانویه جنسى (ظاهر فرد) با جنسیت ژنتیکى هماهنگ نباشد یعنى به صورت مردسازى در دختران و یا زن سازى در پسران باشد مى گویند آن فرد دچار بلوغ زودرس غیر همان جنسى یا((Heterosexual)) شده است.

بلوغ زودرس جنسى دختران به صورت((Isosexual)) یا همان جنسى به دو صورت عمده بروز پیدا مى کند:

 

1- در یک گروه بلوغ زودرس جنسى واقعى است یعنى با شروع بلوغ طبق روال عادى اما زودتر از موعد مشخص مى شود. در این گروه هورمونهاى گنادوتروپین دچار افزایش ترشح مى شوند و سیکلهاى قاعدگى نیز افزایش پیدا مى کنند. معتقدند که بیش از 90 درصد بلوغ جنسى زودرس جنبه سرشتى دارد و علت مشخصى برایش نمى توان پیدا کرد.

 

یعنى محور سیستم عصبى مرکزى (   CNS  )  , هیپوتالاموس و هیپوفیز, زودتر از موعد طبیعى فعال مى شود و تکامل زودرس پیدا مى کند اما علت ناشناخته است. نکته جالب توجه این است که در بیش از 50% از این بیماران نوار مغز یا  (( الکتروانسفالوگرافى EEG   )) آنها غیر طبیعى است. در واقع بروز صفات ثانویه جنسى و شروع زودرس و زیاد قاعدگى و تخمک گذارى ممکن است منجر به بروز و تشدید اختلالات اعصاب و روان شود. با توجه به این موضوع مهم شروع درمان به محض تشخیص قطعى, الزامى است.

 

درمان دارویى عمدتا به وقفه ترشح هورمونهاى ((گنادوتروپین)) معطوف مى شود. از آنجایى که بلوغ زودرس غالبا با بسته شدن زودرس صفحه رشد استخوانها نیز همراه است و باعث کوتاهى قد مى شود, متإسفانه همیشه با اقدام درمانى نمى توان جلوى این عارضه را گرفت ولى به هر حال شروع سریع تر درمان در این مورد هم موثر است.

 

در حدود 10% از موارد بلوغ جنسى زودرس در اثر بیماریهاى جسمى مغز مثل تومورهاى مغزى, انسفالیت, مننژیت, صدمات و ضربه به جمجمه هیدروسفالى و سایر بیماریها به وجود مىآید. این گروه از بیماران دچار بلوغ زودرس جنسى داراى علت شناخته شده هستند. در هر صورت باید این دو گروه را از نظر علت شناسى از هم تشخیص داد چرا که گاهى بعضى از این بیماران که جزو گروه با علت ناشناخته قرار مى گیرند مبتلا به تومور مغزى هستند. بنابراین ضمن انجام آزمایشات هورمونى بایستى سیتى اسکن و یاMRI از مغز به عمل آید اما با همه اینها آنچه که در رابطه با ضایعات تومورال به تشخیص بیشتر کمک مى کند, وجود علایم و نشانه هاى عصبى همراه بلوغ زودرس جنسى است. در صورتى که وجود تومور مغز قطعى شود عمل جراحى و رادیوتراپى ضرورى است و میزان و درصد موفقیت درمان به پیشرفت ضایعه دارد.

 

2- در گروه دیگرى از دختران مبتلا به بلوغ زودرس جنسى علت را باید در غده فوق کلیوى بیمار جستجو کرد. البته این ضایعه به ندرت اتفاق مى افتد اما در صورت وقوع به صورت هیپرپلازى یا افزایش فعالیت مادرزادى غده فوق کلیوى است معتقدند که این دسته از بیماران با کمبود آنزیمى به نام ((21 هیدروکسیلاز)) مواجه هستند.
نوع دیگر بلوغ زودرس جنسى, کاذب است

 

وقتى فردى به ظاهر دختر علایم زن نمایى به علت افزایش تولید هورمون استروژن داشته باشد اما دوره ماهانه نداشته و یا تخمک گذارى نمى کند این فرد دچار بلوغ زودرس جنسى کاذب مى شود. علل مختلفى براى ایجاد این نوع بلوغ وجود دارد. شایع ترین علت آن کیستها یا تومورهاى تخمدانى مترشحه استروژن مى باشد. این نوع تومورها با پولیپهاى روده اى همراه است. در اینجا هم سونوگرافى تخمدانها و سیتى اسکن مى تواند در تشخیص و شناسایى آسیب و علت بیمارى کمک زیادى کند.

‌
بلوغ زودرس جنسىHetrosexual یا غیر همان جنسى

حالتى است که در دختران نابالغ اتفاق مى افتد که دچار علل مردسازى مى شوند. پرفعالیتى و هیپرپلازى مادرزادى غده فوق کلیوى و همچنین بعضى از تومورهاى تخمدانى یا غده فوق کلیوى باعث ترشح هورمونهاى جنسى مردانه یعنى آندروژنها مى شوند که در اندامهاى تناسلى بیمار ابهام ایجاد مى شود بخصوص پرکارى غده فوق کلیوى که با اشکال متنوعى از ابهام در دستگاه تناسلى خارجى همراه است.

‌

در مواجهه با بیماران دچار بلوغ زودرس به چه علایمى باید توجه کنیم؟

همان طور که قبلا گفتیم این مشکل مى تواند به صورت اشکال متنوع و علایم مختلفى همراه باشد. تشخیص بموقع و اقدام سریع درمانى اغلب کمک زیادى به رفع مشکل بیمار مى کند. بروز علایم ثانویه جنسى به طور زودرس یکى از علایم مهم است. یکى از این علایم پرمویى و رویش زودرس موهاى زیر بغل و ناحیه زهار است. حتى گاهى رویش مو در صورت هشداردهنده است. اگر چنانچه اعضاى تناسلى خارجى دخترى مبهم باشد و در تشخیص مذکر و مونث بودن او تردید وجود دارد در اسرع وقت باید به پزشک مراجعه شود.

شواهدى از علایم کم کارى تیروئید و سابقه مصرف داروهاى حاوى استروژن عواملى هستند که منجر به بلوغ زودرس کاذب مى شوند و باید مورد توجه قرار بگیرند. رشد نامتناسب و یا متوقف شده طولى استخوانها نیز مهم است. سردردهایى که با تغییرات جنسى زودرس همراهند از اهمیت خاصى برخوردارند.

وجود ناراحتى گوارشى همراه مثل پولیپهاى روده قابل توجه اند. وجود برخى تغییرات مخاطى و تغییر رنگ مخاط و پوست و لکه هاى شیر قهوه اى پوستى ممکن است در تشخیص بیمارى موثر باشد.

گاهى نیز با وجود ترشح شیر از سینه به طور زودرس یا  ”  گالاکتوره ” باید به فکر بلوغ زودرس جنسى باشیم.

نکته مهم دیگرى که باید به آن توجه کنیم وجود علایم عصبى و روانى است. اضطراب و افسردگى ممکن است در اثر بروز عدم تعادل هورمونى و یا ناشى از اختلال در هویت جنسى ایجاد شوند; بنابراین تشخیص بموقع و درمان سریع و مناسب در پیشگیرى از بیمارى اعصاب و روان و حفظ بهداشت روانى به طور نسبى موثر است.

 

[box type=”note” bg=”#” color=”#1777c1″ border=”#” radius=”100″ fontsize=”15″]در تلگرام نیز همراه باشید ‌imNamdar@[/box]