حدود زمانی و مدت نوجوانی معلوم نیست. نوجوانی دوره‌ای گذار از بچگی به بزرگ‌سالی است و همین حدفاصل را نوجوانی می‌نامند. خودزنی در نوجوانان

معمولا بین 12 تا 18 سالگی است، هرچند که در اشخاص و جوامع مختلف میتواند متغیر باشد.

نوجوانی دوره انتقالی بسیار مهمی است. در این دوره فرد احساسات متناقض زیادی را تجربه می‌کند.

تبدیل حالات خوشی و خنده‌رویی ناگهان به افسردگی و پریشانی،
تبدیل تکبر به حس خجالت،
احساس تنهایی علی رغم داشتن دوستان و…

در این بحبحه نوسانات هیجانات گروهی از نوجوانان راه حل آرامش خود را در خراشیدن و یا سوزاندن پوست خود می‌یابند.

در این گروه از نوجوانان، عمل خودزنی به هدف کنترل شخص بر هیجانات خود و احساس آرامش انجام میگیرد.

از موارد زیر میتوان به برخی از عوامل خودزنی اشاره کرد:

• عصبانیت
• افسردگی
• استرس
• اضطراب
• فشار
• طرد شدن از سمت دوستان و خانواده
• تنهایی
• مسایل عاطفی
• اختلافات خانوادگی
• نداشتن مهارت‌های سازگارانه

برخی از افراد نیز از آنجایی که قادر به مدیریت احساساتشان نیستند، با به وجود آمدن احساسات منفی به ناچار به عنوان راه حلی برای تخلیه روانی دست به خودزنی می‌زنند.

انواع شیوه‌های خودزنی در نوجوانان چیست؟

نوجوانان به شیوه‌های مختلفی اقدام به خودزنی و آسیب رساندن به خود می‌کنند که برخی از آنان عبارتند از:

• مشت زدن به خود
• مشت زدن به دیوار
• سوزاندن( یا” داغ زدن” با اشیای داغ)
• کشیدن موی سر
• با سر به دیوار کوبیدن
• سوراخ کردن یا خالکوبی کردن افراطی بر بدن
• ساییدن پوست بدن با مداد
• گاز گرفتن
• دست کاری کردن زخم های خود
• شکستن استخوان
• ضربه زدن( با چکش یا دیگر اشیا)

علائم و نشانه های خودآزاری و خودزنی در نوجوانان

نوجوانانی که عادات خودزنی و خودجرحی دارند، برای مخفی نگاه داشتن و پوشاندن آسیب‌ها معمولا رفتارهای خاصی را انجام می‌دهند.

مثلا حتی هنگامی که هوا گرم است پیراهن‌های آستین بلند، یقه اسکی یا دامن‌های بلند می‌پوشند،
مچ دستشان را مدام با النگوهای پهن و دستبندهای چرمی می‌پوشانند،
هنگامی که درباره زخم‌ها و سوختگی‌ها از آنان سوال می‌شود، پاسخ‌های گنگ و پیچیده می‌دهند یا بسیار خشمگین و عصبانی می‌شوند.

همچنین نشانه‌های دیگری نیز وجود دارند که می‌تواند زنگ خطری برای والدین باشد.

مثلا وجود تیغ ریش‌تراشی، چاقو و تکه‌های شیشه در اتاقشان
وجود داروهای مخصوص زخم و سوختگی در اتاق یا وسایلشان
وجود دستمال خونی در حمام یا ظرف زباله
دوستی و نزدیکی با کسانی که رفتار خودزنی دارند
بیش از حد مرموز بودن و دوری جستن از تمام دوستان و اعضای خانواده

در مقابل خودزنی چه کنیم؟

در گام اول والدین باید با فرزندان خود درباره احترام و ارزش گذاشتن به بدن خود گفتگو کنند.

از راه‌های موثر دیگر برای جلوگیری از خودزنی و صدمه رساندن به خود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

رفتار شتابزده نداشته باشید و خونسردی خود را حفظ کنید. این نکته را بدانید نوجوانانی که خودزنی می‌کنند معمولا در معرض خطر مرگ قرار ندارند.
مراقب باشد کاری نکنید که در فرزندتان احساس گناه ایجاد شود.
رفتارهای نفرت‌انگیز از خود نشان ندهید.
احساسات فرزند خود را شناسایی کنید و درمورد آنها با او صحبت کنید.
در اسرع وقت با مراجعه به مراکز روانشناسی معتبر با یک روانشناس خوب در این باره صحبت کنید.

بعد از خودزنی نوجوان چه کنیم؟

با توجه بیش از حد به آنها سبب تقویت رفتار خودآزاری آنها نشوید. با توجه بیش از حد شاید فکر کنند که کار درستی انجام داده اند.

به جای توجه صرف به خودزنی او، تلاش کنید با گفتگو دلایل آسیب رساندن را بفهمید.

به نوجوان خود کمک کنید تا شیوه‌های دیگر سازش با موقعیت‌های ناخوش‌آیند را بیاموزد. این روشها شامل:
حرف زدن با دوستان،
ورزش کردن،
نقاشی کردن،
انجام فعالیت های هنری،
گوش دادن به موسیقی
و کمک گرفتن از اشخاص مشخص است.

در همین رابطه بخوانید:

بررسی ۵ مشکل عمده نوجوانان

تغییرات اصلی زندگی که میتواند استرس‌زا باشد:

برخی از تغییرات در زندگی هستند که می‌تواند باعث فشار روانی شوند و اگر فرد توانایی سازگاری با آنها را نداشته باشد، به رفتارهای خود آسیب رسان دست بزند.

برخی از این تغییرات عبارتند از:

• اخراج از کار
• ناکامی
• مرگ شخص مورد علاقه
• جابجایی جغرافیایی
• شغل جدید
• ورود به دانشگاه
• ازدواج
• طلاق
• بارداری
• سبک تازه زندگی
•  تنش و اضطراب
• بیماری افسردگی
• اخراج از شغل
• فشار زمان(کمبود وقت)
• مشکلات مالی
• ناکامی ها
• رقابت
• سر وصدا

درمان خودزنی در نوجوانان

هرچقدر که یک نوجوان زمان بیشتری به خودجرحی ادامه دهد، ترک کردن این عادت برایش سخت‌تر می‌شود.

پس ضروری است که هرچه زودتر برای درمان اقدام شود.

اولین گام درمان مراجعه به یک روانشناس خوب است تا با بررسی کامل به درمان اختلالات همراه خوزدنی، ازجمله افسردگی و اضطراب بپردازد.

افرادی که خودآزاری می کنند، باید تحت نظر و درمان روانشناسان یا رواندرمانگرانی قرار بگیرند که تجربه درمان جوانانی را با وضعیت ویژه داشته اند.

این نوع متخصصان در زمینه گفتار درمانی مهارت دارند و میتوانند زمینه ای ایمن و بدون قضاوت را در اختیار فرزندتان قرار دهند
تا بتواند به راحتی درباره ی مشکلات اش صحبت کند.

به یاد داشته باشید، گاهی برای نوجوان سخت است که با والدین اش به راحتی صحبت کند
بنابراین، صحبت با فردی غریبه امکان دارد برای نوجوان راحت تر باشد.

حقیقت را بپذیرید و راه‌هایی را پیدا کنید که لحظه‌ها را قابل تحمل‌تر می‌کنند.