شاید کودک بیش فعال شما یک نابغه باشد


فرزندم بسیار پرتحرک است آرام و قرار ندارد، خیلى کم یک جا مى نشیند، بیش از اندازه صحبت مى کند، از در و دیوار بالا مى رود، انگار که هیچ وقت خسته نمى شود، در مدرسه اغلب با دانش آموزان مشکل پیدا مى کند، مرتب وسایل خود را گم مى کند، در رعایت مقررات مدرسه مشکل دارد و اولیاى مدرسه دائم از حواس پرتى و بى توجهى او در کلاس درس شکایت دارند…

اینها بخشى از نگرانى و شکایات والدینى است که در جست وجوى راهى براى کمک به فرزند بى قرار خود هستند. اگرچه اغلب کودکان پرتحرک و بازیگوش هستند اما گاهى این ویژگى ها چنان دامنه مى یابد که کنترل کودک را امرى دشوار مى نمایاند.
 ‌

 بیش فعالى و نقص توجه چیست

بیش فعالى و نارسایى توجه مشکلى است که در کودکان و حتى بزرگسالان دیده مى شود و تعداد قابل توجهى از کودکان و نوجوانان به آن دچارند. کودکان و نوجوانانى که به این اختلال دچارند، نمى توانند توجه خود را متمرکز کنند و در فعالیت هایى چون تمرکز حواس، گوش دادن و یادآورى مشکل دارند. این افراد دچار حواس پرتى، بى توجهى و تحرک زیادند و معمولاً در یادگیرى، پیگیرى و تمام کردن کارها، دوست یابى و حفظ دوستان مشکل دارند. البته تمام افرادى که مشکل نارسایى بیش فعالى و نقص توجه دارند لزوماً همه این نشانه ها را بروز نمى دهند.

نشانه هاى رفتارى

انجمن روانپزشکى آمریکا ۱۴ ویژگى را به عنوان نشانه هاى اختلال بیش فعالى برشمرده است. حداقل باید هشت مورد از این ویژگى ها به مدت حداقل شش ماه در کودک مشاهده شود تا به طور قطعى وجود اختلال مذکور مورد تأیید قرار گیرد.
۱ـ تکان خوردن در سرجا و در اغلب موارد بازى با دست و پا
۲ـ بى تابى کردن و بى قرارى در مواجهه با محرک هاى بیرونى
۴ـ پاسخگویى به سؤالات قبل از کامل شدن آنها
۵ـ عدم رعایت نوبت در جریان بازى، یا موقعیت هاى گروهى
۶ـ به پایان نرساندن کارهاى خواسته شده و پیروى نکردن از دستورالعمل
۷ـ توجه نکردن به درست انجام دادن تکالیف و بازى
۸ـ ناتمام رها کردن یک فعالیت و پرداختن به فعالیت دیگر
۹ـ نداشتن آرامش هنگام بازى در اکثر اوقات
۱۰ـ صحبت کردن بیش از اندازه
۱۱ـ قطع صحبت یا فعالیت دیگران در اغلب موارد
۱۲ـ گوش نکردن به صحبت هاى دیگران
۱۳ـ گم کردن وسایل و ملزومات مورد استفاده در مدرسه
۱۴ـ پرداختن به امور فیزیکى خطرناک بدون در نظر گرفتن عواقب آن
smartwatches

* علت هاى عمده ایجاد اختلال بیش فعالى و نقص توجه

علت هاى ایجاد اختلال بیش فعالى و کم توجهى هنوز به طور قطعى مشخص نیست اما عوامل ژنتیک، عوامل عصب شناختى و عصبى ـ شیمیایى، سم هاى محیطى، عوامل مربوط به تغذیه، عوامل روانشناختى (تعامل طبیعت ـ تربیت) و نوع رفتار والدین از جمله علل احتمالى این اختلال است.

* روش هاى درمان

اگرچه در حال حاضر درمان قطعى براى این اختلال مذکور مشخص نشده اما مى توان با مراجعه به تیم هاى روانپزشکان و روانشناسان که با بهره مندى از روش هاى دارودرمانى، رفتاردرمانى و اصلاح شناختى رفتارى به بهبود رفتارهاى اجتماعى، تحصیلى و روابط خانوادگى کودک و نوجوان مى پردازند کمک شایان توجهى به ارتقاى مهارت هاى زندگى آنان کرد.

* نقش والدین

والدین این قبیل کودکان و نوجوانان لازم است بدانند اگرچه آنان اساساً عامل بروز این اختلال نیستند اما مى توانند با خویشتندارى و اتخاذ راهبردهاى صحیح و اصولى در تعامل با فرزند خویش، این روش ها و تکنیک ها را به کار بگیرند.
۱) مهارت هاى مراقبتى یا کنترلى ـ رفتارى ـ والدین بهتر است با دستورات ساده، واضح و سنجیده به کودک کمک کنند تا بداند از او چه انتظاراتى دارند. تذکر وتکرار این دستورات موجب مى شود که کودک مسئولیت خود را انجام دهد و به خاطر آورد چه چیزى از او خواسته شده است. هنگامى که در کنار ایجاد الگوى واضح و ترسیم محدوده کارى دقیق و صریح، پاداش مناسب در ازاى انجام کار موردنظر به او تعلق گیرد کودک مى آموزد در صورت رفتار مثبت و مناسب، پاداش دریافت خواهد کرد و این خود ضمن ایجاد رابطه خوب بین والدین و کودک منجر به افزایش اعتماد به نفس کودک مى شود.
۲) افزایش گستردگى توجه کودک ـ کودک براى تمرکز حواس روى هر موضوعى نیازمند تشویق و راهنمایى است.
آموختن این نکته که هنگام گفت وگو با دیگران باید کارهاى دیگر را متوقف کرد و به صحبت آنان گوش فراداد، از جمله مهارت هایى است که باید به او آموزش داده شود. فرآیند یادگیرى چنین کودکانى معمولاً طولانى است و آنان براى کسب توجه و قدرت تمرکز لازم به دقت بیشترى نیازمندند. آنان به رغم داشتن هوش، زیرکى و توانایى لازم، به طور مطلوب از این توانایى ها بهره نمى جویند زیرا چنین کودکانى به کار و تلاش تن درنمى دهند و هیچ انگیزه اى براى یادگیرى ندارند و یا آنکه عمداً نافرمانى مى کنند و به صحبت هاى والدین توجهى نشان نمى دهند. به همین علت والدین صبر و شکیبایى خود را از دست داده و به محض مشاهده چنین اعمالى از کودکان خود، آنها را مورد ملامت قرار مى دهند و همین امر موجب تنش در محیط خانواده مى شود. بیشتر کارها و فعالیت هاى پیچیده و سخت را مى توان به قسمت هاى کوچکتر تقسیم کرد تا کودک با مقدار کمى توجه به موفقیت دست یابد و پیشرفت کار را حس کند.
۳ـ افزایش مهارت هاى اجتماعى ـ این کودکان به علت تمایل نداشتن سایر بچه ها براى بازى با آنان، ناراحت و اندوهگین مى شوند. آنان به درستى علت چنین رفتارى را درک نمى کنند و نمى دانند چرا در جمع سایر کودکان راه نمى یابند. بهتر است بزرگسالان با مشارکت در بازى کودکان، ضمن تشویق کودک به صبر و بردبارى، بازى هاى مشترک را به آنان آموزش دهند. این اختلال مى تواند در صورت نداشتن مهارت و مدیریت، مشکلات قابل توجهى در مسیر رشد اجتماعى و جنبه هاى گوناگون زندگى کودک ایجاد کند.

2 Comments

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *