چرا کودکتان مو می کشد ؟
كشيدن مو، در كودكان، مانند لگد زدن، گاز گرفتن، نيشگون گرفتن و زدن، يكى از راه‌هايى است كه كودك به وسيله آن سعى در كنترل محيط اطرافش دارد. دلايل زيادى براى اين رفتار‌ها وجود دارد، اما واضح‌ترين آنها اين است كه كودك فهميده كه چه كارهايى واكنش ديگران را به همراه دارد.
به گفته مارك رابرتز، پروفسور دانشگاه ايداهو در رشته روانشناسى بالينى، اين رفتار كودك درست مانند زدن كليد و روشن شدن لامپ است. كودك با خودش مى‌گويد:
” چه جالب! وقتى موهاى خواهرم را مى‌كشم، او جيغ مى‌كشد!”. شايد هم دليل مو كشيدن از نظر او، متوقف كردن يك اتفاق ناخوشايند است. مثلاً دوستش مى‌خواهد اسباب بازيش را بگيرد و با كشيدن مويش دست از اين كار بر مى‌دارد. از آنجايى كه مهارت‌هاى شناختى كودك، در حال رشد است، او با اين كار شرايطى را كه برايش پيش آمده كنترل مى‌كند. صحنه‌اى را تصور كنيد كه خواهر بزرگترش آخرين شيرينى داخل ظرف را بر مى‌دارد و كودكتان با كشيدن موى او صداى جيغش را در مى‌آورد. به احتمال زياد شما وارد عمل مى‌شويد و خواهر بزرگتر را مجبور مى‌كنيد، شيرينى‌اش را با او تقسيم كند. احتمالاً دفعه بعد، خواهر بزرگتر قبل از اينكه آخرين شيرينى را بردارد كمى فكر مى‌كند.
اگر كودكتان موهاى خودش را مى‌كشد، احتمالاً ناراحت يا نگران است. اين رفتار حتى مى‌تواند نشانه نوعى اختلال عصبى باشد. اگر در اينباره احساس نگرانى مى‌كنيد با پزشكش صحبت كنيد.
با عادت مو كشيدن چه بايد كرد ؟!
- ۱- به او نشان دهيد كه چيزى نصيبش نمى‌شود. اين كليدى‌ترين راه حل براى متوقف كردن رفتار بدش است. با ناديده گرفتن كارش، به او مى‌فهمانيد كه اين روش عملى است و او با كشيدن مو، مى‌تواند به خواسته‌اش برسد. شرايطى را تصور كنيد كه كودكتان موى دوستش را كشيده است تا اسباب بازى او را بگيرد، و شما بدون كوچكترين اشاره‌اى، نسبت به اتفاقى كه رخ داده، مى‌رويد تا براى كودكتان داستان تعريف كنيد و حواسش را پرت كنيد. كودكان اثرات متقابل روابط اجتماعى را درك نمى‌كنند، و تنها چيزى كه با اين كار به او مى‌فهمانيد، اين است كه با كشيدن موى ديگران مى‌تواند حس ترحم شما را نسبت به خودش برانگيزد و شما را از آنِ خودش كند. كار درستى كه بايد انجام دهيد اين است كه بلافاصله پس از كشيدن مو، اسباب بازى را به دوستش بازگردانيد و همزمان بگوييد ” ما، مو نمى‌كشيم! “. همين چند كلمه كافيست. در اين تكنيك بايد سريع عمل كنيد زيرا كودكان در لحظه زندگى مى‌كنند. با اينكار مى‌فهمد كه مو كشيدن حاصلى نداشت و اسباب بازى را از دست داد.
- ۲- وقتى كودك موى كسى را مى‌كشد، ابتدا مشتش را باز كنيد و فرد قربانى را نجات دهيد. سپس دستش را محكم بگيريد و بگوييد: ” ما، مو نمى‌كشيم! مو كشيدن درد دارد! “. بعد اگر خواستيد مى‌توانيد از روش مهلت دادن، استفاده كنيد. او را بر روى صندلى بنشانيد و خودتان هم كنارش بايستيد. اما هرگز در اين يكى، دو دقيقه با او صحبت نكنيد. وقتى مهلت يكى دو دقيقه اى تمام شد، درباره وضعيتى كه پيش آمده با او صحبت كنيد. حتى اگر هنوز مهارت زبانى او كامل نشده و نمى‌تواند صحبت كند، اين كار را بكنيد. زيرا نشان مى‌دهيد كه مشكلات را بايد با صحبت كردن حل كرد نه چيز ديگرى ( مثل مو كشيدن ). از او سؤال كنيد “مى دانى چه كارى كردى كه اشتباه بود؟” بعد از جوابش ادامه دهيد “به نظرت چرا اشتباه بود؟” نگران نشويد اگر مى‌گويد ” چون بايد تنبيه مى‌شدم”. از نظر رشدى اين پاسخ عاديست. شما ادامه دهيد “بله اگر مو بكشى تنبيه مى‌شوى اما ما بايد به يك چيز ديگر هم فكر كنيم. ما نبايد موى ديگران را بكشيم چون ممكن است به آنها صدمه بزنيم!”. منتظر معجزه نباشيد كه پس از اين مكالمه همه چيز درست شود. كودكان به سختى موضوعى را ياد مى‌گيرند و انقدر بايد اين اتفاق تكرار شود تا در نهايت بفهمند كه با اين كار نتيجه‌اى نمى‌گيرند. مقاومت كنيد و تسليم نشويد. به مرور زمان كه مهارت كلامى او بهتر شد، به او ياد دهيد كه از صحبت كردن براى حل مشكلش استفاده كند.
- ۳- هيچگاه تلافى نكنيد. هرگز سعى نكنيد مو هايش را بكشيد تا به او ثابت كنيد كه اين كار چقدر دردناك است. هدف كودك از كشيدن مو، ايجاد تغيير در شرايط است مثلاً مى‌خواهد دوستش را از تلاش براى گرفتن عروسكش منصرف كند، نه اينكه به كسى آزار برساند. اما پيامى كه از كار شما دريافت مى‌كند اين است : براى اصلاح كردن رفتار كسى، بايد تلافى كنى. در صورتيكه شما بايد الگوى او باشيد و به او ياد دهيد كه در هر شرايطى به جاى آزار رساندن به ديگران، بايد از كلمات، براى بيان خواسته هايش، كمك بگيرد.
چرا کودکتان مو می کشد ؟
” مهرداد نامدار ، روانشناس بالینی “
No comment